How is the activity of municipal companies monitored

Na jakich zasadach przedstawiciele samorządu mogą zasiadać we władzach spółek utworzonych przez samorządy? Jak mogą być wynagradzani przedstawiciele władz samorządowych zasiadający w takich spółkach?

Zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Działalność komunalna posiada pewną specyfikę, z uwagi na fakt, że jest ona prowadzona przez szczególny podmiot - jakim jest gmina - posiadająca osobowość prywatnoprawną i publicznoprawną oraz że jest ona ukierunkowana na zaspokajanie zbiorowych potrzeb danej wspólnoty samorządowej. Obowiązujące przepisy prawne przewidują dwa sposoby realizacji zadań własnych gminy o znamionach użyteczności publicznej, a mianowicie w sposób bezpośredni poprzez wykorzystanie czy też zaangażowanie własnych struktur gminy oraz pośrednie poprzez zawieranie umów z kontrahentami usytuowanymi na zewnątrz danej jednostki samorządowej, która tym samym godzi się na partycypowanie tych podmiotów w realizacji zadań publicznych. W tym ostatnim przypadku gminie przypada rola koordynatora, określającego standardy usług i zapewniającego odpowiednie ich finansowanie. Jednakże należy podkreślić, że zawsze odpowiedzialność za zaspokajanie zbiorowych potrzeb danej społeczności lokalnej ciąży na gminie, bez względu na to, czy wykonuje ona zadania w sposób bezpośredni czy pośredni.

Podnieść należy, iż ustawa o gospodarce komunalnej zezwala jednostkom samorządu terytorialnego na tworzenie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółek akcyjnych, a także na przystępowanie do takich spółek. Kontrola działalności spółek komunalnych następuje w ramach kompetencji rady nadzorczej spółki, w skład której wchodzą przedstawiciele jednostki samorządu terytorialnego, na zasadach określonych w kodeksie spółek handlowych oraz umowie lub statucie spółki. Oznacza to, że skoro na gruncie prawa spółek handlowych spotykamy się z zasadą podziału kompetencji pomiędzy poszczególne organy spółek, w konsekwencji nie jest dopuszczalne władcze wpływanie wspólników na bieżące sprawy spółki. Warto jednak wskazać na możliwość wprowadzenia do umowy (statutu) spółki postanowień ograniczających swobodę zarządu. Umowa może wymagać, by zarząd przed podjęciem określonych czynności zwracał się o zgodę do rady nadzorczej lub do zgromadzenia wspólników. Katalog tych czynności może być określony w różny sposób. Może to być np. rozporządzanie majątkiem o określonej wartości, zaciąganie zobowiązania określonej wysokości, zawieranie umowy o pracę na ważniejszych stanowiskach.

Należy podkreślić, iż wymogi personalne stawiane przed osobami mającymi pełnić funkcje członków w organach spółek komunalnych wynikają przede wszystkim z regulacji ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Ustawa ta przewiduje, iż osoby pełniące funkcje publiczne wymienione w art. 1 i 2 tej ustawy nie mogą w okresie pełnienia tych funkcji być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego. Dodatkowo, zgodnie z ustawą z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (tzw. ustawa kominowa), jedna osoba może być członkiem tylko jednej rady nadzorczej jednoosobowej spółki jednostki samorządu terytorialnego lub spółki, w której jednostka posiada więcej niż 50 proc. kapitału zakładowego bądź też w spółkach zależnych od tych wskazanych powyżej, przy czym spółki te muszą mieć 50 proc. kapitału zakładowego w spółce zależnej. Równocześnie art. 13 ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji wymieniono osoby, które nie mogą być członkami rady nadzorczej w jednoosobowej spółce Skarbu Państwa. Chodzi m.in. o osoby pozostające w stosunku pracy ze spółką lub świadczące pracę lub usługi na jej rzecz na podstawie innego tytułu prawnego czy też wykonujące zajęcia, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.

Warto podnieść, iż brak jest szczególnych przepisów regulujących zasady wynagradzania pracowników samorządowych spółek prawa handlowego - nie ma też do nich zastosowania ustawa o pracownikach samorządowych. Przy czym do spółek samorządowych (tzn. takich, w których udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50 proc. kapitału zakładowego lub 50 proc. akcji) ma zastosowanie ustawa kominowa. Ustawa ta zawiera regulacje dotyczące wynagradzania członków zarządu, głównych księgowych i członków rad nadzorczych oraz likwidatorów. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy albo umów cywilnoprawnych ustalające wynagrodzenie miesięczne, nagrodę roczną, odprawę oraz wartość świadczeń dodatkowych, w wysokości wyższej niż maksymalna dopuszczona ustawą, są nieważne z mocy prawa w odniesieniu do tej części, która przewyższa kwotę maksymalną określoną w ustawie (art. 13). Ustawa kominowa nie odnosi się do innych pracowników spółek.

HW

http://edgp.gazetaprawna.pl/index.php?act=mprasa&sub=article&id=283568

References

We are perfectly aware that when solving legal problems it is not only knowledge that counts, but also extensive experience in specific areas of law. The professional manner in which we conduct our activity is confirmed by letters of recommendation received from our clients.

See a full list of our credentials...