Sąd Najwyższy o uprawnieniach do dochodzenia praw z weksla

Pełnomocnictwo nie pozbawia mocodawcy możliwości działania

SENTENCJA

Remitent, który po udzieleniu indosu pełnomocniczego stał się posiadaczem weksla, jest uprawniony do dochodzenia praw z weksla, choćby nie przekreślił swojego indosu

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r.

SYGN. AKT III CZP 19/07

STAN FAKTYCZNY

Strona pozwana - S. Spółka z o.o. we Wrocławiu i U. sp. z o.o. w Toruniu wystawiła weksel własny in blanco dla zabezpieczenia wierzytelności przysługującej stronie powodowej - E. w Warszawie (remitenta) wobec pozwanej (wystawcy) z tytułu umowy sprzedaży. Na wekslu tym poręczenie wekslowe za wystawcę złożyła inna spółka handlowa (U. sp. z o.o. w Toruniu). Sporządzona deklaracja wekslowa upoważniała remitenta do uzupełnienia weksla w odpowiednim terminie. Miejscem płatności weksla miał być Bank Handlowy w Warszawie - Oddział we Wrocławiu. Ponieważ należność z umowy sprzedaży nie została uiszczona, remitent wypełnił weksel zgodnie postanowieniami deklaracji wekslowej i wezwał wystawcę do zapłaty sumy wekslowej, wskazując termin i miejsce zapłaty (Bank Handlowy w Warszawie - Oddział we Wrocławiu). Umieścił na wekslu indos pełnomocniczy na rzecz tego banku. Ten poinformował remitenta o niezapłaceniu przez wystawcę sumy wekslowej w terminie i odesłał weksel remitentowi. W złożonym pozwie remitent domagał się solidarnego zasądzenia sumy wekslowej od wystawcy i poręczyciela.

Oddalając powództwo, sąd okręgowy powołał się na zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powodowej. W ocenie sądu okręgowego, powodowa spółka zamieściła na wekslu indos inkasowy, który jest odmianą indosu pełnomocniczego. Gdyby doszło zatem do odwołania pełnomocnictwa przez indosanta, który go udzielił, to taki fakt powinien zostać odzwierciedlony w postaci skreślenia przez tegoż indosanta indosu figurującego na wekslu. Brak takiego skreślenia zdaniem sądu okręgowego wyklucza możliwość skutecznego domagania się zapłaty przez remitenta wobec wystawcy i poręczyciela wekslowego.

Sąd apelacyjny, rozpoznając apelację strony powodowej, nie zgodził się ze stanowiskiem sądu I instancji. Zdaniem sądu apelacyjnego powtórne znalezienie się weksla w posiadaniu indosanta (zgodnie z wolą indosatariusza) nie unicestwia jego legitymacji do działania we własnym imieniu w razie braku przekreślenia zamieszczonego na wekslu indosu pełnomocniczego.

UZASADNIENIE

Zdaniem SN udzielenie pełnomocnictwa innemu podmiotowi nie pozbawia mocodawcy możliwości samodzielnego działania wobec osób trzecich w sferze udzielonego pełnomocnikowi umocowania. Oznacza to, że indosant jako mocodawca nie traci materialnej legitymacji wekslowej w wyniku umieszczenia na wekslu indosu pełnomocniczego. Taki indos nie pozbawia go bowiem własności weksla i praw wynikających z tego weksla. Według SN - skuteczne odwołanie pełnomocnictwa do dochodzenia należności wekslowej nie stanowi przesłanki uzyskania legitymacji formalnej przez indosanta. Dla legitymacji formalnej indosanta podstawowe znaczenie ma samo posiadanie weksla i to niezależnie od tego, czy w czasie dochodzenia przez niego należności wekslowej na wekslu tym figurował lub nie figurował indos pełnomocniczy dokonany przez indosanta.

Bez znaczenia zdaniem SN jest również fakt, czy pełnomocnictwo do dochodzenia sumy wekslowej zostało skutecznie odwołane. W opinii składu orzekającego, jeżeli indosant dokonał na wekslu indosu pełnomocniczego, a następnie uzyskał posiadanie tego weksla, to może on wykonywać wszystkie prawa wynikające z takiego weksla. Oznacza to w przekonaniu składu orzekającego, że może dokonywać indosu własnościowego lub dochodzić sumy wekslowej we własnym imieniu, nawet wówczas, gdy na wekslu figuruje jeszcze odpowiedni indos pełnomocniczy. W konsekwencji SN przyjął, że remitent, który po udzieleniu indosu pełnomocniczego stał się posiadaczem weksla, jest uprawniony do dochodzenia praw z weksla, choćby nie przekreślił swojego indosu na wekslu.

Oprac. ŁUKASZ SOBIECH

OPINIA

Należy pozytywnie ocenić uchwałę SN z 26 kwietnia 2007 r. zawierającą rozstrzygnięcie kwestii, czy ustanowienie na wekslu indosu pełnomocniczego skutkuje pozbawieniem mocodawcy (indosanta) legitymacji formalnej do dochodzenia zapłaty sumy wekslowej na podstawie weksla od dłużników wekslowych, w szczególności gdy w momencie dochodzenia takiej sumy na wekslu jest umieszczony indos pełnomocniczy indosanta. SN trafnie rozstrzygnął, że remitent, który po udzieleniu indosu pełnomocniczego stał się posiadaczem weksla, jest uprawniony do dochodzenia praw z weksla, choćby nie przekreślił swojego indosu. Jako uzasadnienie orzeczenia SN powołał się między innymi na powszechną i bezsprzeczną regułę prawa cywilnego, zgodnie z którą udzielnie innemu podmiotowi pełnomocnictwa nie pozbawia mocodawcy możliwości samodzielnego działania wobec osób trzecich w zakresie udzielonego pełnomocnictwa. Podobna zasada obowiązuje w postępowaniu cywilnym. Zgodnie z nią w razie kolizji oświadczeń: pełnomocnika i mocodawcy - decydujące dla sądu może być tylko oświadczenie strony.

http://edgp.gazetaprawna.pl/index.php?act=mprasa&sub=article&id=73162