What are the rights of local government units in criminal proceedings

Czy gmina może być pokrzywdzonym? Jak gmina może ustanowić swojego pełnomocnika w takim postępowaniu?

Pokrzywdzony jest osobą, którą na podstawie stanu faktycznego poddanego ocenie prawnej, choćby nie udowodnionego, była pokrzywdzona przestępstwem. Z kolei definicja ustawowa pokrzywdzonego wynika z art. 49 par. 1 k.p.k., gdzie stwierdzono, że pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r. gmina posiada osobowość prawną. Jak z powyższego wynika, gmina może występować w roli pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, jeżeli zostaną spełnione przesłanki z art. 49 par. 1 k.p.k. Należy zaznaczyć, że za pokrzywdzonego niebędącego osobą fizyczną czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania w jego imieniu.

Prawa wynikające z uzyskania przez gminę statusu pokrzywdzonego w procesie karnym można podzielić na uprawnienia przysługujące pokrzywdzonemu w postępowaniu przygotowawczym oraz na uprawnienia przysługujące pokrzywdzonemu przed sądem. Prawa przysługujące w postępowaniu przygotowawczym to: pokrzywdzony uzyskuje status strony w postępowaniu przygotowawczym, ma inicjatywę dowodową, ma uprawnienia do posiadania pełnomocnika procesowego, może brać udział w czynnościach postępowania przygotowawczego, może zaskarżać postanowienia, zarządzenia i inne czynności procesowe oraz pokrzywdzony zostaje zawiadomiony o przesłaniu aktu oskarżenia. Natomiast w przypadku postępowania przed sądem pokrzywdzony może uzyskać prawo strony, jeżeli wystąpi w roli oskarżyciela prywatnego lub oskarżyciela posiłkowego albo powoda cywilnego. W przypadku gdy pokrzywdzony nie uzyska prawa strony, ponieważ nie przystąpi do postępowania w charakterze oskarżyciela lub powoda cywilnego, to jedyna jego rola ograniczy się do występowania w sprawie sądowej jako osobowe źródło dowodowe.

Gmina może również w postępowaniu karnym uzyskać status powoda cywilnego i dochodzić odpowiedzialności cywilnej spowodowanej przestępstwem w tzw. procesie adhezyjnym. Proces ten toczy się wraz z postępowaniem zasadniczym w kwestii odpowiedzialności karnej. Jest to proces uboczny. Oskarżony więc w jednym procesie odpowiada karnie i cywilnie. Zaletą takiego rozwiązania jest to, że wszystko odbywa się w jednym procesie, a więc ustalenia faktyczne czynione są na podstawie tych samych środków dowodowych. Wadą tego rozwiązania jest przedłużenie procesu karnego o badanie kwestii odpowiedzialności cywilnej.

W procesie adhezyjnym można dochodzić roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z przestępstwa (np. odszkodowanie za skradzione przedmioty,. Wolno dochodzić strat rzeczywistych oraz utraconej korzyści, gdyż ustawa nie czyni ograniczeń w tym zakresie, a racje postępowania adhezyjnego przemawiają za takim ujęciem. Natomiast nie można dochodzić roszczeń osobistych, niemajątkowych. Najczęściej samorząd w takim postępowaniu reprezentuje pełnomocnik. Ustanowienie pełnomocnika przez te podmioty nie podlega ocenie prowadzącego postępowanie według kryterium dopuszczalności jego udziału w postępowaniu. Ustanowić pełnomocnika może strona, czyli z jego pomocy może korzystać pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym oraz oskarżyciel prywatny, oskarżyciel posiłkowy i powód cywilny w postępowaniu przed sądem.

Strona inna niż pokrzywdzony, czyli np. gmina, jako powód cywilny może ustanowić pełnomocnika, udzielając pełnomocnictwa pisemnie albo ustnie do protokołu. Należy zaznaczyć, że w treści pełnomocnictwa powinno być zawarte uprawnienie pełnomocnika do reprezentowania mocodawcy w postępowaniu adhezyjnym.

ŁS

PODSTAWA PRAWNA

Art. 49 par. 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. nr 89, poz. 555 ze zm.).

http://edgp.gazetaprawna.pl/index.php?act=mprasa&sub=article&id=174256

 

References

We are perfectly aware that when solving legal problems it is not only knowledge that counts, but also extensive experience in specific areas of law. The professional manner in which we conduct our activity is confirmed by letters of recommendation received from our clients.

See a full list of our credentials...