Czy gminy ponoszą odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone innym osobom. Na przykład podczas festynu organizowanego przez gminę zawala się konstrukcja sceny i jego uczestnicy doznają obrażeń? Czy gminy mogą ubezpieczać się od następstw nieszczęśliwych wypadków? Czy w sytuacji gdy szkody dopuścił się pracownik gminy w związku z wykonywaniem zadań publicznych, gmina możne dochodzić od niego odszkodowania?
Jeżeli szkoda jest wynikiem działań o charakterze niewładczym, to odpowiedzialność jednostki samorządu terytorialnego ukształtowana jest na podstawie ogólnych zasad odpowiedzialności kontraktowej lub deliktowej przewidzianych w kodeksie cywilnym. Przykładowo, w ramach odpowiedzialności deliktowej, gmina może ponosić odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Tak będzie wówczas, gdy szkoda powstanie na skutek oderwania się części budowli lub jej zawalenia się, a gmina będzie posiadaczem samoistnym budowli, czyli podmiotem władającym budowlą jak właściciel. Z tej opisanej odpowiedzialności, uregulowanej w art. 434 k.c., gmina może się zwolnić, jeżeli wykaże, że oderwanie się części budowli lub zawalenie się jej nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie. Pojęcie budowli należy rozumieć szeroko, a jej charakter może być bardzo różny. Może to być nawet konstrukcja sceny lub kiosk. Warto wskazać, że jeżeli gmina nie wykaże przesłanek wyłączających jej odpowiedzialności, solidarnie z nią za szkodę odpowiadają osoby, które umyślnie lub przez niedbalstwo spowodowały zawalenie się budynku lub oderwanie się jego części. Warto zaznaczyć, że gmina nie ma możliwości uchylenia się od odpowiedzialności przez to, że wykaże, iż nie ponosi winy, ani za istnienie wady konstrukcyjnej budowli, ani za utrzymywanie jej w należytym stanie.
Gmina ponosi również odpowiedzialność za działalność szkół, które prowadzi, w myśl ustawy o systemie oświaty. Chodzi tu między innymi o zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki. Zatem w przypadku wyrządzenia szkody z przyczyn leżących po stronie gminnej placówki oświaty, odpowiedzialność ponosi jednostka samorządu terytorialnego i nie może się od niej skutecznie uchylić.
Oczywiście, aby zminimalizować dolegliwość finansową związaną z wyrządzeniem szkody, gminy mogą zawrzeć umowę ubezpieczenia. Zawieranie przez samorządy umów ubezpieczenia musi być jednak dostosowane do procedur przewidzianych w ustawie Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z definicją zawartą w kodeksie cywilnym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (art. 822 par. 1 k.c.). Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w przypadku gminy jest zatem odpowiedzialność gminy za szkody wyrządzone osobom trzecim. Jest to więc ubezpieczenie odpowiedzialności gminy za wyrządzenie szkody opartej na zasadzie winy lub na zasadzie ryzyka. Ubezpieczeniem może być nadto objęta odpowiedzialność umowna gminy.
Odpowiedzialność materialna pracowników gminy za szkodę wyrządzoną pracodawcy uregulowana jest przepisami kodeksu pracy. Warto zauważyć, że odpowiedzialność pracownika za szkodę jest ograniczona do rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę. Jednocześnie odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Artykuł 119 kodeksu pracy, ograniczający zakres odszkodowania, nie ma zastosowania, gdy szkoda została wyrządzona z winy nieumyślnej. Za szkodę wyrządzoną gminie z winy umyślnej pracownik gminy odpowiada w pełnej wysokości, zgodnie z art. 122 k.p.
ŁS
PODSTAWA PRAWNA
Art. 434 i 822 par. 1 k.c. ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
Art. 119 i 122 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
http://edgp.gazetaprawna.pl/index.php?act=mprasa&sub=article&id=186239